Gezond eten maar niet vast zitten aan strikte regels? De schijf van vijf is ervoor gemaakt om een goede richtlijn te geven van wat je dagelijks kunt eten en drinken om gezond te leven. Door te eten volgens de schijf van vijf, krijg je genoeg voedingsstoffen binnen die goed zijn voor je gezondheid en je dagelijkse levensstijl. Hieraan zijn echter geen vaste producten verbonden: voor iedereen is de schijf anders, en daarnaast is variatie ook belangrijk!

Wat is de schijf van vijf?

De schijf van vijf is geïntroduceerd in het jaar 1953, en in de loop der jaren regelmatig aangepast. De laatste versie is in 2016 uitgebracht. Het jarenlange gebruik van de schijf bewijst dat het effectief werkt. Zoals de naam al zegt, bestaat de schijf van vijf uit vijf vakken. Elk van deze vakken bevat een groep met voedingsmiddelen. Als je dagelijks uit elk vak een bepaalde hoeveelheid producten eet, krijg je gezonde voeding binnen, met alle voedingsstoffen die je nodig hebt. Je zit dus niet vast aan bepaalde producten, omdat er veel keuze is binnen de verschillende vakken. Je kunt het dus helemaal aanpassen aan je eigen voorkeur, als het maar gezond is! Het is dus niet zozeer een dieet, maar meer een richtlijn voor een goed eetpatroon.

Tip: handige en gezonde recepten uit de schijf van vijf.

Wat zit er in de schijf van vijf?

De schijf van vijf bestaat uit vijf vakken. Hieronder worden deze genoemd, en verder uitgelegd:

  • Groenten en fruit

    Verse groenten en fruit zijn bevorderend voor een goede gezondheid. Ze zitten vol met vezels, vitaminen en mineralen, en verlagen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en verschillende soorten kanker. Groenten uit blik en sappen worden echter afgeraden, omdat deze vaak veel toegevoegde suikers en zout bevatten.

  • Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel

    Vis bevat veel omega-3-vetten, die het risico op hart- en vaatziekten verlagen. Noten en peulvruchten helpen je bloedvaten gezond te houden door het gehalte aan LDL-cholesterol te verlagen. Vlees en eieren bevatten veel vitaminen en mineralen, zoals ijzer en vitamine B12. Ook zuivelproducten zijn goed voor de gezondheid, door de calcium en vitamine B12, en het verlaagde risico op darmkanker. Helaas zijn niet alle soorten even goed voor je lichaam. Zo bevatten gezouten noten te veel zout, wat zorgt voor een verlaagde bloeddruk. Volle zuivel of toetjes met veel toegevoegd suiker kun je ook beter laten staan door de hoeveelheden vetten en zuivel. Daarnaast kun je beter niet te veel bewerkt of vet vlees eten, door de toegevoegde zout en suiker, of de hoeveelheid aan verzadigde vetten.

  • Brood, graanproducten en aardappelen

    Volkorenbrood en volkoren graanproducten zijn een bron van energie, vezels, B-vitaminen en ijzer. Ze kunnen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en darmkanker verlagen. Aardappels leveren ook vele nuttige voedingsstoffen. Witbrood en –crackers bevatten echter weinig vezels en veel vetten, dus deze worden afgeraden om te eten. Daarnaast zijn veel ontbijtgranen ook niet toegestaan in de schijf van vijf, door de vele toegevoegde suikers, zout en verzadigde vetten.

  • Smeer- en bereidingsvetten

    Met smeer- en bereidingsvetten worden producten bedoeld die je op je brood smeert, en die je gebruikt voor het bakken van maaltijden. Door hiervoor producten met veel onverzadigd
    vet te gebruiken, heb je minder kans op hart- en vaatziekten. Deze producten zijn ook een goede bron van vitamine A, D en E. Gebruik dus weinig zoet broodbeleg met veel toegevoegde suikers, zoals jam, chocopasta en honing. Daarnaast kun je ook beter geen hartige soorten beleg met veel toegevoegd zout nemen. Kijk met bakproducten uit dat je geen harde boter gebruikt vanwege de transvetten, dus gebruik olie met zo min mogelijk verzadigde vetten, zoals olijfolie of zonnebloemolie.

  • Dranken

    Het is aangeraden om veel water of thee zonder suiker te drinken. Frisdrank, sportdrank en vruchtensappen bevatten meestal erg veel suiker, en zijn dus niet bevorderend voor de gezondheid.

Hoeveel van elk voedingsmiddel?

Het is natuurlijk niet zo gezond om voornamelijk uit één vak te eten, en slechts een klein beetje uit elk ander vak van de schijf van vijf. Daarom zijn er richtlijnen opgesteld als houvast voor de hoeveelheid uit elk vak die je dagelijks ongeveer binnen moet krijgen. De richtlijnen verschillen per leeftijd en geslacht. Voor een gemiddelde volwassen vrouw geldt per dag:

  • 250 gram groenten
  • 2 stuks fruit 
  • 4-5 bruine of volkorenboterhammen
  • 4-5 opscheplepels volkoren graanproducten of 4-5 aardappels
  • 1 portie vis, vlees of peulvruchten
  • 25 gram ongezouten noten
  • 2-3 porties zuivel
  • 40 gram kaas
  • 40 gram smeer- en bereidingsvetten
  • 1,5-2 liter voch

Voor de volwassen man gelden ongeveer dezelfde richtlijnen, alleen het aantal boterhammen is verhoogd naar 6-8 per dag, en daarvoor mag ook 65 gram smeer- en bereidingsvetten gebruikt worden.

Overige richtlijnen

Naast de verschillende vakken, zijn er ook andere richtlijnen die je volgens de schijf van vijf wekelijks kunt toepassen. Zo is het goed om elke week één dag vis te eten, en verder vaker vlees te vervangen door peulvruchten of bonen. Eet dus maximaal 500 gram vlees per week. Daarnaast is het goed om drie koppen groene thee per dag te drinken, om je spijsvertering te bevorderen. Natuurlijk is het niet zo dat je nooit meer iets buiten de schijf van vijf mag eten. Je mag drie tot vijf keer per dag iets kleins, zoals een speculaasje. Daarnaast is het ook niet erg om drie keer per week iets groters buiten de schijf te eten, zoals een stuk appeltaart. Zo blijft de gezonde levensstijl gemakkelijk vol te houden!

Het gemak van de schijf van vijf

De schijf van vijf heeft veel voordelen. Zo is het gemakkelijk om volgens deze richtlijnen te beginnen met gezonder eten. Je hoeft waarschijnlijk niet je hele eetpatroon om te gooien, omdat je waarschijnlijk al veel gezonde producten eet. Door middel van de richtlijnen kun je dit een beetje aanpassen, om zo je eetpatroon nog gezonder te maken. Daarnaast is het ook niet duur om te eten
volgens de schijf van vijf. Je kunt zelf bepalen wat je wilt eten, en hoeft hiervoor geen dure supplementen aan te schaffen. Je kunt de schijf aanvullen volgens je eigen smaak, dus het is ook niet moeilijk om vol te houden. Bovendien zijn uitzonderingen op zijn tijd toegestaan.

Het gebruik van de schijf van vijf is ondersteund met veel wetenschappelijk bewijs, waaruit blijkt dat mensen met het gezonde eetpatroon vaak ouder kunnen worden. Daarnaast wordt de kans op diabetes type 2 en chronische ziekten verlaagd door het gebruik van de schijf van vijf. Met behulp van de schijf is het dus helemaal niet moeilijk om een gezondere levensstijl aan te nemen!

De schijf van vijf. Gezond eten maar niet vast zitten aan strikte regels? De schijf van vijf is ervoor gemaakt om een goede richtlijn te geven van wat je dagelijks kunt eten en drinken om gezond te leven. Door te eten volgens de schijf van vijf, krijg je genoeg voedingsstoffen binnen die goed zijn voor je gezondheid en je dagelijkse levensstijl. Hieraan zijn echter geen vaste producten verbonden: voor iedereen is de schijf anders, en daarnaast is variatie ook belangrijk!

Tip: gevarieerde gezonde recepten en ingrediënten uit de schijf van vijf.