Zout, het is een van de meest gebruikte smaakmakers en smaakversterkers in voeding. Zo voegen we het bijvoorbeeld toe aan aardappels, sauzen en salades om alles net even wat meer op smaak te brengen. Maar ook in andere producten, zoals kant-en-klaarmaaltijden, snacks en brood zit veel meer zout dan je zou verwachten. Daarnaast wordt zout ook vaak gebruikt als conserveermiddel, om vlees en vis langer te kunnen bewaren.

Door al het zout uit deze voedingsmiddelen, krijgt de gemiddelde mens dagelijks veel te veel zout binnen. En dit heeft zeer nadelige effecten op je gezondheid. Hoe kom je aan een teveel aan zout? Waarom is zout zo slecht voor je? En hoe kun je je zoutinname per dag beperken?

Waardoor krijgt men te veel zout binnen?

Van oorsprong zit er helemaal niet zoveel zout in eten. Denk bijvoorbeeld aan aardappels, die van zichzelf vaak een flauwe smaak hebben. Daarom voegen we vaak tijdens het koken zelf zout toe aan ons eten. Je zou verwachten dat dit een groot deel uitmaakt van de hoeveelheid zout die je dagelijks binnenkrijgt, maar in realiteit is dit maar ongeveer 20%. De overige 80% komt uit bewerkte producten.

Fabrikanten zijn hierin vaak niet zuinig met het toevoegen van zout. Het brengt het eten op smaak, zorgt ervoor dat het langer houdbaar blijft, bijvoorbeeld bij vis, vlees, kaas en gefermenteerde producten als zuurkool, en het kan zorgen voor een juiste structuur, zoals in brood, kaas en bepaalde vleeswaren. Dit toegevoegde zout proef je lang niet altijd terug in je eten.

Zo zit in één sneetje brood vaak al een halve gram zout, waardoor ongeveer een kwart van het zout dat je dagelijks binnenkrijgt alleen al afkomstig is van brood. Daarnaast zijn kant-en-klaarmaaltijden een grote boosdoener van het overmatige zout dat we binnenkrijgen. Een gemiddelde diepvriespizza bevat bijvoorbeeld al meer dan 6 gram zout: eigenlijk dus al meer dan je op een dag nodig hebt.

De gevolgen van te veel zout in je lichaam

Wanneer je te veel zout binnenkrijgt, kun je oedeem krijgen. Dit houdt in dat je lichaam te veel vocht vasthoudt, of dat de verdeling van vocht in je lichaam ongelijk is. Hierdoor kun je vochtophopingen krijgen op bepaalde plekken. Dit neemt bepaalde gevolgen met zich mee. Hieronder bespreken we de verschillende gevaren van het eten van te veel zout:

Een verhoogde bloeddruk:Door de te hoge hoeveelheid zout in je bloed en de vochtophopingen in je lichaam, moet je hart harder gaan werken om het bloed door je lichaam te pompen. Het hart moet dus meer druk uitoefenen, waardoor een verhoogde bloeddruk ontstaat.


Hart- en vaatziekten:Doordat je bloeddruk stijgt bij het eten van te veel zout, wordt er constant een grote druk uitgeoefend op de wanden van je bloedvaten, omdat je hart harder moet pompen om het bloed door het lichaam te krijgen. Hierdoor kunnen na een tijdje beschadigingen aan de vaatwanden ontstaan, wat kan leiden tot hart- en vaatziekten.

Daarnaast kan het hart na een tijdje last krijgen van al dit extra werk, waardoor hartfalen optreden. Door minder zout te eten, verlaag je de bloeddruk en zal de kans op hart- en vaatziekten afnemen.


Nierklachten:Je nieren werken als een soort machine om zout uit je lichaam te filteren. Wanneer je weinig zout binnenkrijgt, zorgen de nieren ervoor dat dit zout in je lichaam blijft, maar wanneer je veel zout binnenkrijgt, filteren de nieren dit eruit, zodat een deel hiervan via de urine uitgescheiden kan worden.

Als je dus gedurende langere tijd te veel zout binnenkrijgt, moeten je nieren constant harder werken. Hierdoor kunnen ze beschadigd raken, wat weer kan leiden tot ziekten aan de nieren.


Botontkalking:Zoals hierboven genoemd, zorgen de nieren ervoor dat een overschot aan zout via de urine wordt uitgescheiden. Wanneer dit gebeurt, wordt echter steeds ook een beetje calcium uit je lichaam meegenomen. Calcium zorgt voor de opbouw van je botten en tanden, dus als dit uit je lichaam verdwijnt, verhoog je de kans op botontkalking.

Hierbij worden je botten brozer, en heb je grotere kans om deze te breken. Door minder zout te eten, houd je meer calcium in je lichaam en verklein je dus de kans op botontkalking.


Risicogroepen

Te veel zout is slecht voor iedereen, dus ieder mens zou moeten opletten dat ze de aanbevolen 6 gram zout per dag niet overschrijden, om de kans op nadelige gezondheidseffecten te verkleinen. Er zijn echter bepaalde groepen mensen die extra zouden moeten oppassen met de hoeveelheid zout die ze dagelijks binnenkrijgen, omdat ze hier extra gevoelig voor zijn. Deze risicogroepen zijn als volgt:

Mensen met een verhoogde bloeddruk:Bij mensen met een verhoogde bloeddruk, ofwel hypertensie, kan een overschot aan zout zorgen voor een nóg hogere bloeddruk, waardoor de kans op hart- en vaatziekten aanzienlijk wordt verhoogd. Het wordt deze mensen dus aangeraden om hun zoutinname te beperken, zodat de bloeddruk weer een beetje op peil kan worden gebracht.


Mensen met overgewicht:Vaak is de bloeddruk van mensen die te zwaar zijn al enigszins verhoogd, en zijn ze dus sneller vatbaar voor hart- en vaatziekten. Het is dus ook voor deze mensen raadzaam om op te passen met de hoeveelheid zout die ze binnenkrijgen.


Ouderen:Na verloop van tijd gaan de nieren minder goed werken, waardoor het voor ouderen dus lastiger is om een overschot aan zout goed uit te kunnen scheiden. Het is voor ouderen dus verstandig om de zoutinname te beperken en veel vocht binnen te krijgen, omdat er meer vocht nodig is om dezelfde hoeveelheid zout te kunnen uitscheiden.


Kleine kinderen en baby’s:Bij hen is de nierfunctie nog niet volledig ontwikkeld, waardoor het voor hen lastiger is om overtollig zout uit te scheiden. Wanneer kleine kinderen en baby’s te veel zout binnenkrijgen, kunnen ze op latere leeftijd last krijgen van nierklachten. Daarnaast is het verstandig om jonge kinderen niet te laten wennen aan een zoute smaak, zodat ze hier op latere leeftijd niet te gewend aan zijn.


Wat je kunt doen om de zoutinname te beperken

Als je goed op de hoeveelheden zout die je per dag binnenkrijgt let, kun je hier iets aan doen om de kans op ziekten en lichaamsproblemen te verminderen. Vermijd bijvoorbeeld zo veel mogelijk kant-en-klaarproducten, en kook zelf met verse ingrediënten. Hier zit van nature al een stuk minder zout in, en je kunt zelf bepalen hoeveel zout je hier tijdens het koken aan toevoegt.

Om de zoutinname te beperken zonder dat dit ten koste gaat van de smaak van je gerechten, kun je andere kruiden gebruiken ter vervanging. Een beetje peper, een snufje piment en een lepeltje tijm of dille zorgen vaak al voor een heerlijke maaltijd, zonder dat je hieraan zout hebt hoeven toevoegen.

Een ander alternatief voor zout is sojasaus. Dit heeft van zichzelf een zoute smaak, waardoor je het bijvoorbeeld kunt toevoegen aan sladressings en soepen. Zo verminder je het zoutgehalte hierin drastisch, zonder dat daarbij de smaak verloren gaat.

Vind je het lastig alternatieve voedingsmiddelen te gebruiken? De Paleo lifestyle helpt je om de zoutinname sterk te verminderen

Sowieso is het slim om altijd even op het etiket van een voedingsmiddel te kijken hoeveel zout er in het product zit, en op deze manier uit te rekenen hoeveel zout je op een dag binnenkrijgt. Let hierbij op dat de hoeveelheid zout ook weleens wordt aangegeven als natrium, maar natrium en zout is niet hetzelfde.

De scheikundige naam voor zout is namelijk natriumchloride, dus natrium is slechts een deel hiervan. 1 gram keukenzout is hetzelfde als 0,4 gram natrium. Let hier dus goed op als je de hoeveelheid zout die je op een dag binnenkrijgt gaat berekenen.

Waarom te veel zout slecht is voor je lichaam

Wanneer je toch te veel zout hebt gegeten, kun je je lichaam weer een beetje in balans brengen door erna voldoende water te drinken. Hierdoor wordt het bloedzoutgehalte in je bloed weer op peil gebracht. Dit is een tijdelijke oplossing, maar het is natuurlijk beter om de grens van de dagelijkse hoeveelheid zout die je mag binnenkrijgen niet meer te overschrijden.

Is zout slecht voor je?

De gemiddelde Nederlander komt elke dag ruim boven de aanbevolen hoeveelheid zout van 6 gram. Zout zit immers in veel bewerkte voedingsmiddelen, en daarnaast voegen we het ook nog zelf toe aan ons eten om de maaltijden op smaak te brengen. Door dagelijks een overschot aan zout binnen te krijgen, wordt de kans op allerlei ziekten verhoogd. Zo wordt de bloeddruk verhoogd, en loop je een hoger risico om hart- en vaatziekten, nierklachten, botontkalking en maagkanker te krijgen.

Vooral mensen met overgewicht, een verhoogde bloeddruk, ouderen en jonge kinderen hebben een grotere kans op deze ziektes door te veel zout binnen te krijgen, maar voor ieder mens is het belangrijk om de dagelijkse zoutinname te beperken. Dit doe je door zo min mogelijk bewerkte producten met veel zout te eten, en zo veel mogelijk te koken met verse producten.

Let hierbij goed op de etiketten: natrium is namelijk niet hetzelfde als zout! In plaats van zout toevoegen tijdens het koken, kun je experimenteren met andere kruiden, zoals dille en tijm. Dit geeft de maaltijden een lekkere smaak, zonder dat je last krijgt van de nadelige effecten van zout. En als je toch te veel zout hebt gegeten op een dag, zorg dan dat je voldoende water drinkt om de vochtbalans in je lichaam weer op peil te brengen.

Om met hulp en gestructureerd te werken aan een verminderde zoutinname, kan de Paleo lifestyle je goed op weg helpen.